Dwangvoeren/ORS/verzorgen van een zieke kip.

Vaak gestelde vragen over ziekten en voortplanting, naslag- en bewaaronderwerpen.
Gebruikersavatar
monique
Berichten: 11423
Lid geworden op: 25 sep 2002 19:17
Land: nederland
M/V: V
Locatie: hoeksche waard

Dwangvoeren/ORS/verzorgen van een zieke kip.

Berichtdoor monique » 04 feb 2008 23:29

Dwangvoeren en het verzorgen van een zieke kip.

Als je kip ziek zwak of misselijk is en niet zelf kan eten kan je besluiten om de kip te dwangvoeren.
Dit moet je alleen doen als het echt nodig is, en je het niet eng vind om te doen.

Voordat je verder leest, zieke dieren horen in eerste instantie natuurlijk medische hulp te krijgen door een dierenarts, die ook evt. aangeeft, of hulp geeft over hoe het dier aan zijn voedingstoffen/vocht kan komen.

Omdat het wel levens kan redden, en er voorkomen moet worden dat er onwetend op goed geluk maar wat gedaan wordt, hier een en ander over dwangvoeren e.d.

Uiteraard kan ik niet bepalen of iemand bekwaam genoeg is ;) . Dus bedenk van te voren goed of je dat bent, je bent zelf aansprakelijk voor wat je met je dier doet.

Wat is dwangvoeren?

Het woord zegt het eigenlijk al, dwangvoeren is eigenlijk niks anders als voer dat je onder 'dwang' naar binnen brengt.
Dwangvoeren klinkt naar maar het kan levens redden.
Je doet dit natuurlijk alleen maar als het echt nodig is, en het is dus in eerste instantie vooral bedoeld om het dier op krachten te laten komen, zodat het net dat duwtje in de goede richting kan geven. Normaliter pakt het dier dan zelf binnen enkele dagen de draad weer op en gaat weer eten.

Wanneer moet je dwangvoeren?

Beetje moeilijk te beantwoorden dit, want waar ligt de grens? Ik denk dat je het als volgt moet zien.
Dieren die om wat voor reden dan ook verzwakt zijn en niet zelf kunnen eten.
Dieren die ziek zijn en niet willen eten, maar die bijv medicijnen krijgen (en dus nog kans maken op herstel) kan je ter ondersteuning dwangvoeren om ze 'energie' te geven, en vaak is een medicijn op een lege maag ook niet prettig.
Wacht nooit te lang met aankijken, want als je dier al te ziek is heeft het doorgaans geen zin, zie ook hieronder.

Let op, als je gaat dwangvoeren, zet dan toch altijd een bakje eten en drinken bij de kip neer, en probeer wat verschillende dingen uit, die de kip mogelijk lekker kan vinden, om het zelf eten te stimuleren.
(Universeel voer van CEDE -soft bill voer- wordt vaak wel lekker gevonden bijv). Als je de kip zelf aan het eten kan krijgen verdient dat natuurlijk de voorkeur.
Stop je kip niet vol met ongezond of ‘raar’ voedsel, omdat ze dat misschien wel lekker vind, het gaat om een kip die niet in orde is, en die dus wel 'gezonde ' voeding nodig heeft.

Wanneer dwangvoer je niet?

Ook wat lastig beantwoorden, maar wel net zo belangrijk. Dwangvoeren doe je tijdelijk, en je blijft niet eindeloos doorgaan. Een dier dat stervende is wil misschien niet meer eten. Dat is zijn of haar goed recht. Een dier moet ook zelf dood kunnen gaan. Als er geen verbetering is, en het niks positief blijkt te doen, zou ik er eens goed over nadenken wat wijs is om te doen. Het dier tegen beter weten in leven houden kan ook niet goed zijn. Geef het dier dan zelf de keus.

Ook belangrijk, durf je het niet of lukt het niet, stop er dan mee! Het is niet iets waar je mee blijft experimenteren.

Belangrijk om op te letten: Je kunt wel voer in je kip doen, om het te helpen om de broodnodige voedingsstoffen binnen te krijgen, maar dan moet de kip de boel wel verteren.
Op zich is er de stelregel, ‘als er wat uitkomt, is er ook wat ingegaan.’ Als er ontlasting is en blijft zonder dat je dwangvoert, dan wordt er dus nog gegeten! (worden de gewone hoopjes ontlasting -opvallend- groen, dan kan dat duiden op dat er niet meer gegeten wordt, en het voornamelijk gal is wat de ontlasting groen kleurt)

Ook de krop is een belangrijk punt! Voel voor je gaat dwangvoeren altijd (voorzichtig) of de krop gevuld is of niet. Is dat het geval dan wordt er gegeten of is er gegeten!
Een gevulde krop moet op den duur leeg raken.
(Dwangvoer je), maar leegt de krop niet dan staat bijv de spijsvertering stil of is er een krop probleem.
Dan blijf je natuurlijk niet door dwangvoeren!!!!

Hoe geef je dwangvoer?

Er zijn verschillende manieren om te dwangvoeren.

Mijn persoonlijke voorkeur is om wat legkorrel of legmeel te laten wellen in warm water (mag ook bijv brandnetel thee zijn)
Hierdoor kan je evt. ook wat vitaminen doen (of iets anders dat je wilt/wat de kip moet binnen krijgen.)
Je doet er zoveel vocht bij dat je er nadat het even ingetrokken is, een soort balletje van kan rollen.
Kip op schoot, en de snavel open, 'balletje' erin en iets doorschuiven, meestal slikt de kip de boel dan zelf in.
Geef de kip wel de tijd om even te slikken en de boel te laten zakken, het is geen haastklus!
Dit is denk ik de meest 'prettige' dwangvoer methode.
Geef eventueel tussendoor of erna nog wat water in, zodat er niet een soort kleibal in de krop ontstaat.

Wil het echt niet, dan kies je voor een voermengsel dat je zo nat maakt dat je het in een spuitje op kan zuigen.
Bij voorkeur zorg je dat het voer op kamertemperatuur is voordat je het ingeeft. Geef het in ieder geval niet koud of erg warm.
De beste manier is om met het spuitje over de tong voorbij het luchtgat te gaan. Het luchtgat is dat piepkleine gaatje net achter de tong, daar mag in geen geval vocht of voedsel inkomen. Maak de buitenkant van je spuitje dan ook schoon, voordat je hem in de bek doet!!!
Je kan gerust met het spuitje de keel in (maar je mag nooit weerstand voelen, dan gaat er iets niet goed.)

1 ml spuitjes hebben een iets bredere tuut dan de andere ml spuitjes (2,5 ml, 5 ml, enz), maar bij grote kippen is het eigenlijk geen doen om met een 1 ml spuit te voeren.
Je kunt dan de tuut van bijv een 5 of 10 ml spuit er afsnijden (dus dat dunne tuutje snij je eraf voor het stukje waar het spuitje wijd word) dan is het gat iets groter. De hele handige onder ons, kunnen dat gat ook nog iets groter maken.

In plaats van een spuitje kan je ook gebruik maken van een sonde. Het voordeel is dat je dan in 1 keer een aanzienlijke hoeveelheid vocht en/of voeding in kan geven. Sondevoeding vergt wel handigheid, en voorzichtigheid. Wil je er toch aan beginnen of heb je er vragen over dan kan je me een pbtje sturen voor meer info over sondevoeding.

Hoe maak je een dwangvoer?

Belangrijk is vooral dat het voer de voedingsstoffen bevat die de kip nodig heeft. Daarom kun je het beste het voer van de kip waar alles inzit gebruiken, dus dat is gewoon de legkorrel, meel onderhoudskorrel etc.
Deze kan je aanvullen met soft bill voer van Cede (met dank aan Diana dlhanonymous)
Dit heet ook wel universeel voer en is oorspronkelijk bedoeld voor insecteneters. Dit is licht verteerbaar en bevat veel voedingstoffen. Daarnaast vinden veel kippen het smakelijk, wat soms helpt om de kip zelf weer te laten eten.
In het dwangvoer kun je evt. nog andere dingen toevoegen die van nut zijn zoals vitaminen. Maar ga niet van alles en nog wat bij elkaar gooien. Dat heeft geen zin, en brengt de darmen eerder van slag dan dat het goed doet!

Dit zijn slechts richtlijnen, het is niet de plek om hier talloze 'recepten' neer te zetten, er is niet slechts 1 goede manier.

Hoe vaak en hoeveel moet je dwangvoeren?

Het hangt een beetje van de kip af, maar bij voorkeur doe je dat 2 of 3 keer per dag. Je zorgt ervoor dat je een hoeveelheid inbrengt die je goed kan voelen in de krop. De krop niet vol maken, eerst maar eens kijken of ze een mindere hoeveelheid verteerd.
Bovendien is een te volle krop gevaarlijk i.v.m. met over rekken van de krop. Als er langzaam of niet verteerd wordt kan het alleen maar gaan gisten e.d. Ook is een (te) volle krop onprettig als je bijv. de kip oppakt en (per ongeluk) tegen de krop duwt, dan duw je de inhoud naar boven en komt het weer uit de kip zetten.

Als de inhoud verteerd is, en de krop leeg is, dan kan je nogmaals voeren. Is de krop niet leeg, voer dan nog niet bij. (voelt het hard dan kan je evt wat water ingeven.)
Zo vind je ook wel een beetje je weg in hoeveel je de kip per keer kan voeren en in welke frequentie dat prettig is om te geven.
(de krop hoeft niet continu gevuld te zien)

Noot: ik kijk nog na of er richtlijnen bekend zijn over de hoeveelheid bij kippen, maar bovenstaande omschrijving voldoet op zich prima.

Vocht toedienen.

Allereerst is het vooral belangrijk dat er vocht gegeven wordt. (Er van uitgaande dat de kip dus niet eet of drinkt.)

Dat kan op meerdere manieren. Als je een dwangvoeder klaar maakt kun je al veel vocht aan het voer toevoegen zodat de kip op die manier ook vocht binnen krijgt.


ORS (Oral Rehydration Salts)


ORS info

Is de kip echter uitgedroogd of erg ziek dan kun je er beter voor kiezen om eerst alleen vocht te geven. In plaats van gewoon water kun je dan beter kiezen voor een ORS oplossing.
ORS staat voor Oral Rehydration Salts
ORS geef je om water, zouten en suikers (elektrolyten) in het lichaam weer aan te vullen, en het wordt makkelijk opgenomen door het lichaam dan alleen water.

Wanneer geef je ORS?
ORS geef je bijv als er sprake is van ernstige diarree. Als er sprake is van diarree verliest een dier veel vocht, maar behalve vocht ook de belangrijke zouten en suikers (elektrolyten). Met ORS vul je die weer aan.

Is de kip suf en heeft het al een tijdje niet gegeten en gedronken dan kan je er vanuit gaan dat er een vocht tekort is.
Vocht tekort hebben ze vrij snel, en maakt een suffe indruk. Ze kunnen hun veren hebben opgezet, soms laten hun vleugels wat hangen of de kip zelf is 'hangerig'. Ogen zijn vaak ook anders, doffer en wat dieper in de kassen. Je kip hoeft er niet heel ziek uit te zien, soms zie je weinig aan je kip en is het enige symptoom niet willen eten.

Echt ernstig uitgedroogde dieren kun je herkennen door te voelen hoe het met de turgor is gesteld. De turgor is eigenlijk een ander woord voor de elasticiteit van de huid. Is er voldoende vocht aanwezig, en je pakt een huidplooi (turgor) dan valt die meteen terug als je de huidplooi loslaat (probeer maar door de huid van je arm ofzo op te tillen). Is dat niet het geval of blijft het wat rimpelig etc, dan duidt dat op een (ernstig) vocht tekort. (Bij andere dieren dan vogels valt de vacht niet meer snel terug als je erdoorheen gaat met je vingers.)

Het is dan ook vaak het geval dat je na het geven van ORS al een aanzienlijk verschil kan merken, maar ook als dat niet zo is, dan is het toch goed om te geven.
Ook dieren die heel veel stress hebben (gehad), kun je wat ORS geven, en dieren die flink gewond zijn en bloed hebben verloren/verliezen ook.

Geef je ORS en voeding, geef dat dan niet tegelijk. Geef eerst ORS en wacht een poosje (minimaal 20 min) zodat de ORS z'n werk kan doen. Het kan gebeuren dat je kip nadat je ORS hebt gegeven daarna zelf gaat eten.

ORS werkt eigenlijk hetzelfde als een vocht infuus dat vaak aan mensen wordt gegeven in een ziekenhuis.

Nadelen van ORS?
Op zich kent ORS geen bijwerkingen, maar je kunt het beter niet geven bij kippen die mogelijk een nierprobleem hebben, i.v.m. de zouten. (je kunt dan evt. kiezen voor water met wat druivensuiker, druivensuiker wordt meteen opgenomen door het lichaam, en helpt om de bloedsuikerspiegel weer omhoog te brengen wat ook een gunstig effect heeft.) Handig dus om ook druivensuiker standaard in huis te hebben, als je geen druivensuiker hebt, kun je ook een beetje honing geven.
Ook is het niet nodig om ORS langdurig te geven, het is in eerste instantie bedoeld als een soort eerste hulp middel.

Waar koop je ORS?
In sommige dierenwinkels verkopen ze een ORS (of elektrolyten) voor duiven, deze volstaan prima, plus dat er doorgaans een goede dosering bij is omdat het al op vogels/duiven is afgestemd.
Als je dit niet kan vinden dan kun je bij de Apotheek (voor mensen) ook ORS kopen

Hoe maak je ORS?
In geval van nood kun je ook zelf ORS maken. (al heeft de ORS uit de winkel/apotheek de voorkeur en handig om al in huis te hebben voor het geval dat

200 ml gekookt en afgekoeld water
met daarin opgelost 1 theelepel suiker
en 1/4 (kwart) theelepel zout
Bij voorkeur fijn zeezout
Basis regel is dat ORS nooit zouter dan je eigen traanvocht mag smaken.

Hoe geef je ORS ?

Bij voorkeur zorg je dat de ORS of op kamertemperatuur, en nog beter op lichaamstemperatuur is van de kip voordat je het ingeeft. Geef het in ieder geval niet koud of erg warm.
Er vanuit gaande dat je kip niet eet of drinkt dan geef je ORS met een spuitje in de bek.
De beste manier is om met het spuitje over de tong voorbij het luchtgat te gaan. Het luchtgat is dat piepkleine gaatje net achter de tong, daar mag in geen geval vocht inkomen.
Je kunt gerust met het spuitje de keel in (maar je mag nooit weerstand voelen, dan gaat er iets niet goed.) Hier is ook een faq voor gemaakt.

Als de kip wel eet en drinkt (maar bijv erge diarree heeft) dan kan je het ook in een klein bakje aanbieden. Het beste zet je er dan ook een bakje met gewoon water bij, dieren weten zelf vaak heel goed wat ze nodig hebben. (plus dat als er wel gegeten en gedronken wordt het grootste gevaar geweken is, en ze de balans zo zelf vaak goed kunnen herstellen.)

Hoe vaak en hoeveel ORS geef je aan een kip?

Maximaal geef je 3 keer per dag ORS.
De hoeveelheid die je per keer kunt ingeven is ongeveer 30 ml per kg lichaamsgewicht. Dit is een veilige dosering, (er vanuitgaande dat er bijv nog maagvulling aanwezig is bij maagsonde toediening).
Kippen hebben een krop, dus als de krop vol is met voeding, heeft het niet veel zin om in de voedselmassa ORS te geven. ALs je ORS ingeeft met een spuitje dan komt het dus in de krop. Op een lege krop kun je dit dus doen. Dan is 30 ml per kg lichaamsgewicht veilig.
Let erop dat de krop niet heel vol raakt, in dat geval gewoon minder geven, je wilt nooit de krop heel gespannen maken.

Het geven van enkele ml ors zal nagenoeg geen functie hebben bij een volwassen kip.
Handiger is om te werken met een sonde. Mogelijk kan je dierenarts laten zien hoe dit moet.

Verder nog iets van belang? / Warmtebron
Naast het geven van voldoende vocht en voeding kan een zieke kip ook heel veel baat hebben bij warmte. Zet dus zieke kippen bij voorkeur warm! Kippen hebben een vrij hoge lichaamstemperatuur (ongeveer 41C) en warm blijven kost veel energie.
Als je de kip warmte geeft hoeft het daar minder energie in te steken, en kan de kip meer energie in het 'beter worden' stoppen.
Een warmtebron kan zijn: Bij de kachel zetten, een kruik geven (kan bij gebrek daaraan ook een fles met warm water zijn, maar die zijn snel weer koud), een warmtelamp etc.
Zorg ervoor dat de kip zich niet kan branden natuurlijk (evt doek om de kruik, warmtelamp wat hoger) en zorg ervoor dat de kip weg kan van de warmtebron als ze dat wil.

Terug naar “FAQ's (vaak gestelde vragen)”



Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 2 gasten