Edit: wordt nog toegevoegd de wasbeerhond*
Roofdieren
Beschrijving van :
Algemene biologie
Hoe te herkennen aan loopsporen, wissels, vraat en piksporen, prooiresten, uitwerpselen, braakballen, voedselvoorraden en overige foerageersporen.
Wat kun je evt. doen ter bescherming van je huisdieren.
Veren: witte veer is de schachtpunt kwijt, deze is geknipt (schacht is ook rafelig) de zwarte veer is intact, de rode veer is de schachtpunt door een rat/muis afgeknaagd.
Zoogdieren:
De Vos (Vulpes vulpes)
Habitat:
Terreinen met veel dekking, maar ook open landschappen, vossen kunnen zich erg goed aanpassen aan andere terreinen (bv.bebouwde kom) in de voortplantingstijd maakt het moertje gebruik van een bouw (bv. Oude dassenburcht of zelf gegraven)
Typisch nachtdier, maar in de periode dat de jongen gespeend worden en meer vast voedsel nodig hebben moet ze vroeger gaan jagen om aan de voedselbehoefte van haar kroost te voldoen.
Vossenbouw
Voortplanting:
Ranstijd van December tot Februari, na een draagtijd van 53 dagen komen 4-6 jongen ter wereld. één worp per jaar.
Voedsel: Een echte opportunist
Een erg veelzijdig menu afhankelijk van het aanbod. O.a. allerlei kleine dieren zoals muizen, konijnen, grondbroeders, insecten, wormen, vruchten en aas, maar ook kadavers van bv vis en krabben. Verder pluimvee en overige kleine huisdieren (bv konijnen) die in een makkelijk door te dringen hok zitten. Vossen leggen voedselvoorraadjes aan als hij een prooi bv. Niet in een keer op kan. Dat vossen kalveren en schapen doden is onzin, vaak worden ze betrapt bij een kadaver waar ze op af gekomen zijn. In de meeste gevallen bleek aangevallen vee slachtoffer van verwilderde honden.
Herkennen van sporen:
Vossenprent:
De vos is een hondachtige en zijn pootafdrukken lijken op die van een hond, er is een klein maar duidelijk verschil: de zoolkussens van de middenste tenen liggen helemaal voor de zoolkussens van de buitenste tenen, er is geen overlapping (men kan een lijn trekken tussen beiden zonder dat de zoolkussens deze lijn overschrijden, zie gele lijn op de figuur), bij honden is die er wel. Ook is de afdruk van een vos veel slanker (eivormig) terwijl die van een hond lomper is (meer cirkelvormig). De klauwen van de voortenen wijzen naar elkaar. De afdruk heeft een lengte van ongeveer 55 mm.
Spoor in de sneeuw met kenmerkend staartsleep:
Uitwerpselen:
zeer typerend voor vos is het kenmerkende “puntje’
foto volgt
Vossen markeren hun territorium met geurvlaggen, de muskusachtige geur is vaak goed te ruiken als je daarbij in de buurt bent.
Prooiresten:
Een bv.kip/fazant met afgebeten kop is mogelijk vossenwerk. Veelal zijn sporen van honden gelijkend.(aan de hand van andere sporen kun je dan uitsluitsel geven)
Vossen “knippen”(afbijten) de veren van gevogelte, soms blijven afgebeten pennen in een bosje zitten dmv. speeksel.
De afstand tussen de hoektanden IS 20-24 mm bij perforatie in de huid van een prooidier kun je die afstand meten (niet de huid oprekken)
Over het algemeen vind je in geval van “opgehaalde huisdieren” niets terug aangezien het dier erg schuw is en de prooi meeneemt naar een rustige en veilige plaats om op te eten.
Eierschalen: vos drukt het ei plat met zijn snuit en slobbert het struif op, je vindt dan alleen stukjes schaal terug.
Voedselvoorraden:
Een grote prooi wordt vaak bewaard voor later. Daarbij graaft de vos een kuiltje, legt de prooi er in, en schuift er met zijn neus aarde overheen.Tot maanden later vinden ze deze terug.(geen grote voorraden)
Wat kun je doen:-
- Allereerst natuurlijk een deugdelijk hok/ren.
- ’s Nachts in een goed afsluitbaar hok (dus ook dak en vloer)
- Als dat niet mogelijk is aan de buitenant van je gaas, op
verschillende hoogtes, schrikdraad spannen.
- Erfverlichting
- Hond op het erf (vos is erg bang van honden)
- In het ergste geval kun je natuurlijk contact opnemen met de
lokale jachtopzichter.
- Mocht je geen hok of ren willen hebben dan kun je je dieren
ook helemaal vrijlaten zodat ze vluchtmogelijkheden hebben.
(in geval van een aanval zullen de ontsnapte kippen “dood’
liggen, zo ontkomen ze aan een aanval aangezien vossen
reageren op beweging)
Bijzonderheid: Surplus killing
Van tijd tot tijd staan er berichtjes in de lokale bladen dat iemand gedupeerd is doordat een vos is binnengedrongen in een ren en daar tientallen kippen of eenden heeft doodgebeten. Soms heeft ‘Reinaert’ er dan slechts één of twee meegenomen. Zo'n zinloze slachting valt voor de betrokkenen maar moeilijk te begrijpen. Zulk gedrag wordt 'surplus-killing' genoemd; het komt voort uit de neiging van een vos om elk beest dood te bijten dat er niet goed in slaagt weg te vluchten. Die aangeboren neiging is in de natuur van groot belang, omdat het voor een roofdier niet meevalt om steeds voldoende voedsel te vinden. Doet zich dan eens een buitenkansje voor, dan moet hij dat zeker aangrijpen. Als een vos bijvoorbeeld een fazant pakt uit een groepje, dan vliegen de anderen direkt uit elkaar. Is er één bij die niet vlug genoeg weg kan komen, bijvoorbeeld door ziekte, dan wordt ook die nog gegrepen, maar de andere fazanten ontsnappen. In de beslotenheid van een ren of hok blijven de kippen echter proberen om weg te komen, waardoor de vos niet anders kán dan steeds weer toebijten.
Meer informatie over vossen:
Meer informatie over de vos en hoe je een vos bestendige ren kan bouwen vindt je op de website van het Natuurhulpcentrum Opglabbeek
De Steenmarter (Martes foina)
Lengte dier met staart 50-70 cm.
Habitat:
Gemengde bossen en menselijke bewoning met veel schuilmogelijkheden (typische cultuurvolger) Steenmarters hebben meerdere dagrustplaatsen. Grootte van een territorium in steden ca 40 HA, daarbuiten tot 200 HA.(steenmarters dulden GEEN soortgenoten !!)
Doordat ze vaak in/nabij woningen leven kunnen ze nogal eens overlast veroorzaken door stankoverlast van hun latrines of kadavers ,geluidsoverlast en mogelijke knaagschade aan bv isolatiemateriaal, in sommige gevallen bijtschade aan bekabeling in auto's.(recent onderzoek heeft achterhaald dat kabels waarin een soort beendermeel is verwerkt vanwege de geur aanlokkelijk is om op te knagen. Het heeft dus niets met agressie te maken)
Voortplanting:
De paring heeft plaats in de zomer, na de bevruchting vindt er een kiemrust plaats, na een uiteindelijke draagtijd van 9 maanden worden er 2-5 jongen geboren (één worp per jaar)
Voedsel:
Muizen en ratten staan op de eerste plaats, maar ook eieren kunnen ze niet weerstaan, daarnaast amfibieën en reptielen, vogels, mollen en insecten, bij schaarste schakelen zo over op bessen en andere vruchten.
Steenmarters worden vaak aangemerkt als echte kippendoders, dit is echter helemaal niet het geval. Uit wetenschappelijk onderzoek van Alterra/VZZ/Ministerie van LNV dmv. zenders en infraroodcamera is gebleken dat de steenmarter in een kippenhok vaak eieren komt stelen, maar de kippen links laat liggen waarna in sommige gevallen later een bunzing of nerts kwam huishouden. Uiteraard zijn er weldegelijk steenmarters die zo’n kans niet laten liggen maar dat percentage IS bewezen maar zo’n 5 tot 10 procent van de gevallen.(in deze gevallen geldt dan het bekende surplus-killing)
Naast onderzoek op levende dieren worden dode dieren verzameld voor maagonderzoek waaruit men precies kan opmaken wat een dier zoal gegeten heeft. Kip is daarbij zelden tot nooit gevonden.(dit onderzoek wordt in Belgie ook uitgevoerd door het Instituut van Bosbouw en Wildbeheer, waar men tot dezelfde conclusie is gekomen, lees meer; http://www.antwerpennoord.be/actueel/zd/marter_steenmarter_noord-antwerpse_regio.html
Herkennen van sporen:
Uitwerpselen:
Steenmarters maken een latrine (op 1 plaats hun behoefte doen) typerend voor keutels is dat ze net gevlochten vezels/haren lijken, keutel heeft zoetige zweem.
Krabsporen op hout of stenen wanden.
Voorbeeld van een latrine
Prooiresten:
Hoektandafstand 10-13 mm (lastig ivm overlap van soorten en verschil tussen mannelijke en vrouwelijke dieren)
Afgeknipte veren alleen op hoger gelegen delen (dus niet op de grond, tenzij neergedwarreld) dit in combinatie met een latrine IS vrijwel zeker steenmarter.
Vaak blijven er grote delen afgekauwd achter, vleugels, schoudergordel etc. wordt niet opgegeten in tegenstelling tot vos; goede manier om ze uit elkaar te houden.
Marter en katten laten nagelsporen na op botten (vos nooit)
Eierschalen; hoektandperforatie
Wat kun je doen om te weren ?:
IN geval van nestlokatie in je woning;
-wacht tot je zeker weet dat de jongen het nest ook kunnen verlaten, zodra het gezin op pad in kun je de ingang dichtmaken met gaas zodat ze niet meer naar binnen kunnen, aangezien ze meerdere dagrustplaatsen hebben verhuizen ze gewoon zonder ze te schaden. (houdt er rekening mee dat ze genoeg hebben aan 5 cm om binnen te komen)
-Plaatsen van gladde platen daar waar de marter langs stenen wand (of voegen) omhoogklimmen.
-Takken die dicht bij de woning hangen kun je afzagen.
-Een boom die dicht langs het huis staat kan of afgezaagd, maar als dat geen optie Iinkun je deze voorzien van een kraag zodat het dier er niet meer langs omhoog kan klimmen.
-Aanbieden van alternatief dmv. Bv.takkenbossen en/of stro, houtstapels.
-Stroomdraden
-Let opdraden, scheerlijnen etc. of die verbonden zijn aan een muur.
-Klimrekken voor rozen bv. weghalen
-Evt. Pergola weghalen/aanpassen (met bv. kragen)
-Struiken/bomen goed snoeien.
-Regenpijpen nalopen (en evt. voorzien van een kraag)
-Gaten in oude schuurdeuren dichten
-Overige gaten dichten.
In geval van auto;
- deze parkeren in een plas
- Plaats waar het dier naar binnengaat afschermen met gaas
- Doekjes met ammoniak, schaaltje bleekwater of toiletblok met
sterke citroengeur kan uitkomst bieden.
- Stroomdraden
- Je bekabeling voorzien van een kabelhuls.
[u]In geval van nestkasten.-Marterpendel, lees hierover meer, incl. foto’s en bouwtekening. http://www.steenuilgroningen.nl/redirect.html?steenmarters
Die mensen zijn zeer inventief geweest!
Wat werkt niet!!:-
-De dieren met lawaai wegjagen werkt maar tijdelijk, zodra het
lawaai opgehouden is keert ze terug.
- Anti-marterspray is geldverkwisting het werkt niet.
- Wegvangen of doden aangezien andere dieren met territoriumdrang onherroepelijk de plaats komen opvullen en dankzij de sterke muskgeur vinden ze met gemak de favoriete plekjes van het verdwenen dier en heb je hetzelfde probleem.
- Ultrazone zenders werken alleen als het apparaat aanstaat, zodra het uitgezet wordt komt het dier terug.
- Veranderen van de nestlokatie schrikt tijdelijk af, maar zodra gewend aan de nieuwe situatie komt het dier terug.
Boommarter (Martes martes)
Lengte 40-58 Cm. Typisch nachtdier.
Voor boommarter geldt qua uiterlijk hetzelfde als de steenmarter, in het veld zijn ze vrijwel niet te onderscheiden. Enige zekere verschil is de kleur van de ondervacht, van steenmarter is deze wit van de boommarter koffiebruin. Ook de oren verschillen, de steenmarter heeft iets kleiner en lager geplaatste oren dan de boommarter.
Kleur van de bef .(bij boommarter meer oranjeachtig van kleur, bij steenmarter wit en gevorkt) hoeft niet per definitie het verschil aan te geven aangezien er zoveel variatie mogelijk is bij beiden.
Loslopende honden zijn doodsoorzaak nr.1 van jonge dieren.
Habitat:
Oude bosopstanden waar veel holtes te vinden zijn in bv. Bomen of onder boomwortels zijn een must. Voor boomholtes zijn ze afhankelijk van zwarte en groene specht.
Boommarters zijn een bedreigde soort en zijn bijzonder schuw ze zullen dan ook vrijwel nooit bij bebouwing te vinden zijn zoals de steenmarter.
Ze verplaatsen zich veelal door de boomtoppen waarbij ze gracieus en met gemak van tak naar tak springen.
Boommarter in een holte van een zwarte specht
Voortplanting:
Paren in de zomer, draagtijd 8-10 maanden waarbij ook een kiemrust plaatsvindt. Rond april werpt het moertje een nestje van meestal 3 jongen. één worp per jaar.
Jonge boommarters in gevangenschap (moeder doodgereden)
Voedsel:
insecten, slapende en jonge vogels, eieren, kleine zoogdieren en aas. in de nazomer en herfst bessen en vruchten.
Het verhaal dat boommarters geduchte eekhoorndoders zijn is broodje aap, dankzij hun snelheid en lenigheid zijn ze wel capabel maar doen zij dit zelden (ook dankzij marterproject Alterra maaginhoud-/zenderonderzoek te weten gekomen)
Herkennen van sporen:
Uitwerpselen:
Boommarters hebben net als steenmarters latrines, echter zijn deze in bomen te vinden , uiteraard ook als territorium afbakening en los te vinden.
Latrine in een nestboom
Ook hier geldt een duidelijke vlechtstructuur en een zoet weeïge lucht. Vaak zijn de paarse schildjes van mestkevers duidelijk te zien.
Krabsporen:
Dankzij de scherpe nagels zijn krabsporen te vinden echter zijn het vaak alleen beuken waarop die echt zichtbaar zijn.
Typische krabsporen op een beuk
Prooiresten:
Idem als steenmarter, alleen moeilijk te vinden omdat deze vaak in een boomholte liggen, soms in onder een nestboom wel het een en ander te vinden.
Wat moet je doen:
Helemaal niets aan doen..enkel van genieten als je ooit dit dier te zien krijgt!!!hij is een echte zeldzaamheid.(naar schatting nog maar zo’n 500-1200 exemplaren in NL.)
Deze zal zich niet wagen aan kippetjes in een bewoonde omgeving.
Mocht je in een beboste omgeving wonen waar het dier voorkomt en toevallig een dier treffen die wel wat meer lef heeft: zie boven bij steenmarter.
Bunzing (Mustela putorius)
De bunzing heeft het typerende gezichtsmasker dat hem in uiterlijk onderscheidt van de boom- en steenmarter. Lengte IS 30-47 cm. Ook een typisch nachtdier, maar jaagt soms ook overdag.
Habitat:
Afwisselende landschappen met zowel naald als loofbos, open landschappen, maar ook bebouwing, velden en vochtige terreinen. Bewoning in een zelfgegraven hol of verlaten bouw van een ander dier.
Voortplanting:
Paring (roltijd) in Maart-Mei na een draagtijd van 6 weken een worp van 3 tot 11 jongen, één worp per jaar.(een tweede worp is in een mastjaar niet uitgesloten)
Voedsel:
Insecten, wormen, vogels, konijnen, muizen, ratten(kleine zoogdieren) ,eieren,amfibieën en reptielen.
Kortom alles wat ie vangen kan als een echte oppertunist!
Bijzonderheid:
Bunzing heeft geurklieren aan de staartbasis zitten die gebruikt worden voor territorium afbakening of verdediging. Deze scheidden een zeer onaangename geur af en is onmiskenbaar te herkennen, vandaar de uitspraak: stinken als een bunzing!! (de latijnse naam betekent dan ook stinkende marter)
Herkennen van sporen:
Uitwerpselen:
Ook bunzing uitwerpselen zijn “gevlochten” maar veelal te vinden langs bospaden of de wissels van de dieren. In de nabijheid van hun hol vindt je soms latrines.
Prenten:
Viersprong van een bunzing
Prooiresten:
Ook bunzing laat vleugel, schoudergordel etc. liggen.
Prooirest van een kokmeeuw door een bunzing
Bunzing 'knipt’ de veren ook af.
Eierschalen; hoektandperforatie
Sterrenschot; is een geleiachtige klont/hoop met zwarte pitjes, dit ontstaat nadat een vrouwelijke kikker/pad is opgegeten waarna de eierstokken in aanraking komen met vocht zwellen deze op en worden dmv. Braken soms weer naar buiten gewerkt.
Voorbeeld van sterrenschot
foto volgt
Verder geldt voor bunzing hetzelfde als voor steenmarter in een situatie met opgesloten dieren komt surplus-killing ook hier aan bod.
Bunzing wordt echter veel vaker in kippenhokken aangetroffen.
Methodes om te weren idem als steenmarter.
Amerikaanse nerts (Mustela vison)
Een soort die in de jaren twintig naar Europa werd gehaald voor de pelsdierfokkerij, ontsnapte en vrijgelaten dieren gedijen echter zeer goed en namen al snel de plaats IN van de uitgestorven Europese nerts.
IN Zweden heeft zo’n populatie de zoetwaterkreeft nagenoeg uitgeroeid, in Engeland richt deze veel schade aan aan viskwekerijen. Zijn aanwezigheid verstoord vestiging van otters.
Kunnen grote schade aan broedvogelkolonies toebrengen.
Lengte 35-45 cm. Heeft zwemvliezen tot halverwege de tenen.
Habitat:
Nerts houdt zich het liefst in de buurt van water op (dieren die al langer vrij leven of geboren zijn) Nertsen die onlangs vrijheid verworven hebben kun je overal aantreffen, ook bebouwing.
Voedsel:
Vis en overige waterdieren (waaronder in enkele gevallen muskusratten) muizen, ratten, vogels,insecten,kikkers en padden.
Herkennen van sporen:
Uitwerpselen:
Duidelijk visachtig luchtje, vaak geleiachtig, soms zijn schubjes van schaaldieren terug te vinden.
Glijbanen van een talud het water in, ook in de sneeuw.
Prooiresten:
Hoektandafstand 9-10 mm
Sterrenschot
Eierschalen; hoektandperforatie is vaak te zien
Ook bij nertsen komt surplus-killing voor. Nertsen mogen geschoten worden aangezien ze niet inheems zijn.
Hermelijn (Mustela erminea)
foto volgt
Lengte 20-30 cm staart 8-12 cm.
Hermelijn heeft een kenmerkend zwart staartpuntje en krijgt in de winter een witte vacht. Het is het felste roofdiertje dat we in Nederland hebben.
Dat een hermelijn zijn prooi leegzuigt is een fabeltje. Ze zijn zowel dag- als nachtactief.
Habitat:
Open plekken in bossen, duinen, akkers, houtwallen, heideterreinen, parken en graslandschappen. Territorium ca 20 HA.
Voortplanting:
Paartijd in februari/maart waarna er na een draagtijd van 10 weken zo’n 3-8 jongen ter wereld komen.
Soms paring in de zomer waarna er eerst een lange kiemrust plaatsvindt en pas het volgende seizoen de geboorte plaatsvindt.
Ook hermelijnen werpen maar één keer per jaar.
Jonge hermelijntjes lijken op wezels, maar de zwarte staartpunt onderscheidt hen.
Voedsel:
Voornamelijk kleine knaagdieren (woelrat- en muis), spitsmuizen, vogels en eieren, maar ook konijnen die tweemaal zo groot zijn worden tot IN de pijpen gevolgd en met een beet in de nek gedood. Gedode en half opgegete prooien worden bewaard en soms bij het hol teruggevonden.
Onlangs heeft onderzoek van het SOVON/Mnisterie LNV uitgewezen dat ook weidevogels en hun eieren/kuikens niet veilig zijn voor de hermelijn.
Hoe kun je je dieren beschermen:
’s nachts in een goed afsluitbaar binnenhok.
Anders zeer lastig aangezien dit diertje door erg kleine gaatjes komt, maar aangezien aanvallen op huisdieren niet heel vaak voorkomt niet te druk over maken.
Wezel (Mustela nivalis)
Keven Law Wikimedia Creative Commons
Kopromplengte 13 - 23 cm
staartlengte 3 - 6 cm
Habitat:
Wezels leven in veel verschillende biotopen, eigenlijk overal waar muizen voorkomen. Ze zoeken graag dekking op, bijvoorbeeld bij bossages, houtstapels OF heggen. Ook bewonen ze vaak oude holen van muizen, ratten en konijnen. Goede schuilmogelijkheden èn de aanwezigheid van voldoende geschikt voedsel zijn de enige eisen die de wezel aan zijn omgeving stelt.
Voedsel:
Woelmuizen (tot 85% van het menu). Daarnaast eten ze ook wel bosmuizen, ratten, mollen, vogeltjes, eieren, slakken, kikkers, insecten en jonge konijnen en haasjes, vooral als het aantal woelmuizen beperkt is. De voedselbehoefte is één á twee muizen per dag. Soms bewaart de wezel zijn voedsel, bijvoorbeeld een dode muis of vogeltje, in een holte, om het later weer op te halen. Hij jaagt op reuk en zoekt continu holtes OF holletjes af. Prooien worden zo nodig onder de grond achtervolgd en gedood door een beet achter op de kop.
Voortplanting:
Paring kan gehele jaar plaatsvinden, maar meestal is dat in de periode februari-april. De draagtijd is ongeveer zes weken. Meestal worden de jongen in mei geboren, ongeveer vijf tot zeven per worp. Soms is er dan nog een tweede worp. Na twee tot drie maanden zijn de jongen zelfstandig.
Hoe kun je je dieren beschermen:
’s nachts in een goed afsluitbaar binnenhok.
Anders zeer lastig aangezien dit diertje door erg kleine gaatjes komt, maar aangezien aanvallen op huisdieren niet heel vaak tot nooit voorkomt niet te druk over maken.
foto volgt
De loopsporen:
A-Gestraalde teenstand egel (vingerachtige teentjes)
b-Tenen vooruitstaand bunzing (ovale teenkussens)
c-Middenvoetsvorm das (niervormig)
d-Mid.voetsvorm bunzing (Hoefijzervormig)
E-Mid.v.vorm otter (rond-vierkant)
F- Mid.v.vorm kat (driehoekkig gelobt)
G- Mid.v.vorm (niet vergroeid) bruine rat
Ratten:
Bruine rat (Rattus norvegicus)
Reg Mckenna Wikipedia Creative Commons
Ratten zijn een wijdverbreide cultuurvolger die oorspronkelijk uit Oost Azie komt, maar dankzij de komst van schepen in de 18e eeuw zich makkelijk konden verspreiden.
De bruine rat is beter bekend als de rioolrat.Vanwege hun knaaggedrag zijn zij een belangrijke besmettingshaard van allerlei ziekten. Dankzij de snelle voortplanting en snelle aanpassingsvermogen houdt deze soort ondanks de vervolgingen goed stand.
Habitat:
Liefst een plaats waar water en veel schuilmogelijkheden aanwezig zijn.
Voedsel:
Werkelijk alles, voedselvoorraden/vuilstortplaatsen zijn paradijsjes.
Voortplanting:
Draagtijd 24 dagen, verschillende worpen (meestal 5) van circa 5-15 jongen, die binnen drie-vier maanden ook geslachtsrijp zijn.
Natuurlijke vijanden:
Vossen, katten, uilen, dagroofvogels, alle marterachtigen, mensen, honden, reigers.
Herkennen van sporen:-
Holletjes:
Op een plaats waar zich een kolonie gezet heeft zijn vele holen te vinden met vele platgetreden paadjes die daarnaar toe leiden.
- Wissels (foto 1)
- Knaagsporen aan plastic, piepschuim, kabels, hout, verpakking etc. zijn meestal het werk van ratten of muizen; tabel snijtanden)
- Eieren: aan de randen kun je vaak snijtanden herkennen (en meten)
- Op beschuitte plekken gevonden ‘eetplaatsjes’ van bv. Slakkenhuisjes (foto onder)
- Keutels: van bruine rat 5-7 mm dik, lengte varieert 12-22 mm, groot, cilindervormig vaak aan 1 kant stomp en aan de andere kant puntig, ze stinken en zijn vaak in hoeken, langs randen en bij voedselresten te vinden.
- Vetvegen: langs muren en balken laten ze lange vetvegen achter.
Rattenwissel
foto volgt
rattenprenten
foto volgt
Slakkenverzameling
foto volgt
Wat kun je doen:
Ratten zijn welliswaar alleseters maar bovenal zijn het knaagdieren ze doden geen grotere dieren of jongen waar een ouderdier bij aanwezig is. Kuikens onder een kloek zijn dus veilig. Een klein kuiken alleen zou op het pad van een rat met honger minder kans maken het te overleven.
Meestal komen ratten bij kippen op het voer af dat verspreid wordt door de kippen zelf.
IN enkele gevallen als er een slechte hygiene is waarbij dode dieren in een hok/ren liggen zullen ze daarop af komen.
- Zorg dat je je voer in goed afsluitbare bakken wegzet. (tegenwoordig zijn daar mooi voertonnen voor)
- Geef de kippen niet meer voer dan ze op kunnen in een dag.
- Zorg voor een schoon hok.
- Zorg voor zo min mogelijk schuilgelegenheden op de grond. (zoals bv.dozen, jute zakken, lege voerzakken etc.)
- Rattenklemmen/- gif/- vallen werkt vaak op jonge dieren redelijk maar ratten zijn erg schuw en houden niet van veranderingen in hun leefomgeving.
- Schieten werkt ook prima maar daar moet je meer geduld voor hebben.
- Probeer via vetvegen te achterhalen waar de dieren binnenkomen en sluit de toegang af.
- Probeer via de wissels en paadjes te achterhalen waar de holen zitten en haal de dekking weg (door maaien bijv of gangenstelsel openspitten) risico is wel dat ze dichtbij elders vestigen.
Aan de hand van deze snijtand tabel kun je indicatief zien/meten wie er geknaagd heeft.
foto volgt
Roofvogels:
Havik (Acciper gentilis)
Man: lengte 49-56 cm /vrouw 58-64 cm
Spanwijdte man: 93-105 cm / vrouw 108-127 cm
Jan Sch eigen foto
Haviken hebben een iets groter formaat dan een buizerd, echter het mannetje is kleiner dan het vrouwtje en doet denken aan een sperwer.(hoewel deze nog kleiner is)
Volwassen dieren hebben horizontale banden over de borst lopen, de jonge dieren zijn overlangs gestreept en doen sterk aan een buizerd met een kleine kop denken.
Havik IS een honkvaste vogel wat betekent dat ze meerdere jaren gebruik maken van dezelfde horst, deze horsten worden IN bosrijke gebieden gebouwd op ca 10-16 m hoogte, deze kolossen zijn duidelijk te zien.
Jachtterrein ligt ofwel in het bos maar ook open terreinen schuwen ze niet.
Voedsel:
Stapeldieet is houtduiven, kraaiachtigen, fazanten, spreeuwen , ratten, konijnen en hazen.
Herkennen van sporen:
Prooiresten:
Havik plukt zijn prooi bij gevogelte blijven de punten van de veerschachten intact, op het borstbeen van gevogelte zijn vaak wigvormige happen te zien.>typerend voor havik.
Jonge onervaren haviken slaan hun prooi soms niet helemaal goed waardoor deze niet doodgeknepen wordt, in deze gevallen is het mogelijk dat je een kip/fazant bolzittend maar nog levend terugvindt, helaas is het dier evengoed ten dode opgeschreven aangezien de zachte delen (borstfilets) eruit gegeten zijn.
Over het algemeen nemen haviken hun prooi mee naar een plukplaats, of verschillende, (foto) bij gevogelte vindt je het verenpak volledig uitgetrokken terug op de grond, bij zoogdieren zoals konijn ligt de vacht volledig geplukt op de plaats. Vaak ‘verraad’ havik zichzelf door zogenaamde urinestrepen >foto
Soms laten ze veertjes achter van zichzelf en kun je daaraan herkennen wie er geweest is.(foto)
Urinestrepen
foto volgt
Plukresten konijn, en een achtergelaten borstveertje
foto volgt
Van Maart tot Juni zijn het de mannelijke dieren die voor prooien zorgen ivm broedende vrouwtjes dus zullen dan alleen kleinere prooien geslagen worden.
Wat kun je doen ter bescherming:
Een goed afgesloten ren van zowel zijkanten als bovenkant. Bovenzijde bij grote rennen afdichten met vogelnetten heeft niet altijd zin. Er is van havik bekend dat zij dwars door zulke netten heenduiken, in zo’n geval kun je een dubbel net overspannen met een tussenruimte van minimaal 30 cm. Beter is echter om wat steviger materiaal te gebruiken.
De dieren los laten lopen zodat hanen hun werk kunnen doen zoals waarschuwen bij gevaar, kippen die 1 seizoen hebben doorstaan weten over het algemeen (mits gezond) een havikaanval te ontwijken en zoeken dekking of gaan ‘dood’ liggen indien ze niet op tijd weg kunnen komen aangezien ook havik op bewegende prooien afgaat. Als kuikens zo opgroeien ontwikkelt hun instinctief vluchtgedrag zich veel beter. (maar helemaal garanderen dat ze veilig zijn kan natuurlijk niet)
Je kunt je tuin/wei eventueel voorzien van takkenbossen waar ze onder weg kunnen duiken bij een aanval.
Kraaiachtigen maken veel kabaal als er een havik in de buurt komt, hier kun je van op aan. Als je dus veel herrie om je huis hoort van opgewonden eksters of kraaien etc. ga dan maar naar buiten zodat jezelf een eventuele aanval kunt voorkomen door simpelweg aanwezig te zijn.
Er zijn vechthoenderrassen waarvan bekend is dat zij een tegenaanval inzetten zodra havik komt slaan, dit is verrassend gedrag en de havik zal de aanval afbreken. Inkruisen met zulke hoenders is dus ook een optie, maar niet een snelle oplossing.(bovendien lastig realiseerbaar)
In het ergste geval kun je contact opnemen met je gemeente (plaagdierbestrijding) die kunnen je verder helpen.
Buizerd (buteo buteo)
Marek_Szczepanek Wikipedia Creative Commons
Lengte: 46-58 cm
Spanwijdte 110-132 cm.
Buizerds broeden in beboste streken met open plekken, akkers, weiden en moerassen.
Vaak worden ze langs wegen gezien zittend op een paaltje , waarom? De buizerd eet ook aas en dat is veel te vinden op wegen.
Lip Kee Flickr Creative Commons
Voedsel:
Hoofdmenu bestaat uit woelmuizen, daarnaast konijnen, amfibien, reptielen, insecten en wormen incidenteel eten ze ook gevogelte maar veelal zijn dat nestjongen of jonge dieren. Verder eten ze ook aas.
De buizerd plukt zijn prooi op hoge plaatsen zoals een boom of paal (muizen worden ook op de grond gegeten).
In principe is van buizerds niet bekend dat zij zich op vee werpen zoals kippen (ze jagen immers ook niet op fazanten) dus een aanval van een buizerd is erg onwaarschijnlijk.
Het is natuurlijk wel mogelijk dat je bij thuiskomst een buizerd op een reeds dood dier ziet zitten, maar deze niet heeft gedood.
Jonge buizerds houden de havik wel eens in de gaten wanneer deze een prooi heeft geslagen, havik laat zich wat sneller van hun prooi verjagen (door mensen of honden bv.) waarna een buizerd een makkelijk maal heeft.
(geldt idem voor de ruigpootbuizerd)
Wespendief (Pernis apivorus)
Доктор рукиноги Wikimedia Creative Commons
Antje Görtler Wikimedia Creative Commons
Lengte: 52-59 cm
Spanwijdte 113-135 cm.
Lijkt veel op de buizerd maar heeft een langere staart en langere slanke hals. Broedt in bossen met open plekken.
Voedsel:
De naam zegt het al, voornamelijk wespenlarven en nesten die hij uit de grond opgraaft, daarnaast ook reptielen en amfibien en wormen.
Gevoelige soort: als het slecht gaat met wespen gaat het slecht met deze vogels.
Wespendief eet geen gevogelte dus je kippen zijn veilig.
Bruine kiekendief (Circus aeruginosus)
foto volgt
Lengte 42-55 cm
Spanwijdte 115-140 cm
De bruine kiekendief is groter dan de buizerd maar heeft langere slankere vleugels en een langere staart, typerend in de zweefvlucht is dat zij hun vleugels omhoog IN een ‘V’ houden.
Ze nestelen in oud, hoog riet en overwinteren in Afrika.
Voedsel:
Kleine zoogdieren, vogels en insecten.
Aanval op hoenders is onbekend, maar niet ondenkbaar.
Bescherming van je dieren op dezelfde manier als havik.
Blauwe kiekendief (Circus cyanus)
foto volgt
Lengte 45-55 cm
Spanwijdte 97-118 Cm
De blauwe kiekendief overwinterd eveneens in Afrika, broedt op vochtige plaatsen in open taiga, moerassen, ondiepe meren of veengronden. Ze nestelen op de grond. In Nederland zijn de Waddeneilanden geschikt.
Herkenbaar als bruine kiekendief alleen is de kleur anders.
Voedsel:
Kleine zoogdieren en gevogelte.
Prooiresten:
Idem als bruine kiekendief, alleen is een prooi van een blauwe soms hekenbaar aan in de lengterichting opengehaalde buikhuid waarbij ingewanden opgegeten zijn.
Gezien het weinige voorkomen van deze soort zou ik me geen zorgen maken om je vee.
Idem voor de grauwe kiekendief; zeldzame broedvogel van voornl.N-Groningen.
Sperwer (Accipiter nisus)
Sperwer man Inge eigen foto
Lengte man: 29-34 cm / vrouw 35-41 cm
Spanwijdte man: 58-65 cm / vrouw 67-80 cm.
Sperwer nesteld in dichte beboste opstanden waar veel dekking is en heeft in een klein gebiedje verschillende uitkijkposten, plukplaatsen en horsten die afwisselend gebruikt worden. Jaagt soms in parken en steden/dorpen.
Op grote hoogte te verwarren met mannetje havik, van dichterbij met koekoek.
Sperwer wordt bejaagd door havik dus zal in een havikterritorium zelden broeden.
Voedsel:
Zangvogels, vliegt laag over de gond bij de jacht en loopt soms kleine stukjes.
Prooiresten:
Sperwers hebben vaste plukplaatsen waar ze hun prooi mee naartoe nemen, sperwervrouwtjes kunnen tot formaat turkse tortel en heel soms houtduif aan (verder spreeuwen, bonte spechten, lijsterachtigen en vlaamse gaaien) terwijl het kleinere mannetje gaat voor de kleinere zangvogels.
Van Maart tot Juni zijn het de mannelijke dieren die voor prooien zorgen ivm broedende vrouwtjes dus zullen dan alleen kleinere prooien geslagen worden.
Hoenderachtigen zijn te zwaar om mee te krijgen naar een plukplaats dus die worden niet geslagen, bovendien zijn sperwers vluchtjagers, die zeer behendig en snel door begroeiing heen kunnen manouvereren.
Kraaiachtigen:
Ekster (Pica pica)
foto volgt
Brutale,waakzame maar niet schuwe vogel die profiteert van menselijke aanwezigheid vanwege het voedselaanbod en bescherming tegen predatoren.
Voedsel:
Wormen, insecten,bessen,slakken, fruit, etensresten, mais, eieren en jonge vogels als die voorhande zijn.
Prooiresten:
Eieren worden van de zijkant opengepikt en leeggegeten. (foto)
Eksters verstoppen een prooi wel eens onder humus en blad.
Braakballen afmeting: Diameter 10-20 mm / lengte 35-35 mm / vorm: ovaal, cilindervormig. (foto)
Door ekster of kraai geroofd ei
foto volgt
eksterbraakbal
foto volgt
Wat kun je doen:
Kleine kuikens goed afgeschermd houden in een ren (houdt er rekening mee dat sommige kraaiachtigen jonge dieren door de mazen van een ren/hok kunnen trekken als deze klein is)
Nestkast verplaatsen of aanpassen zodat eitjes niet van buitenaf te zien zijn.
Knalapparaat
Goed afgesloten ren
Dood gevonden dieren ophangen schrikt anderen af.
(Vlaamse) Gaai (Garrulus glandarius)
foto volgt
Waakzame, schuwe soort die lastig te benaderen IS.
Voedsel:
Ze zijn echte alleseters dus ook eitjes en jonge vogels zijn niet veilig, evenals de pinda’s in de tuin.
Prooiresten:
Legt wintervoorraden aan van eikels en beukennootjes.
Braakballen afmeting: Diameter 10-20 mm / lengte 35-35 mm / vorm: ovaal, cilindervormig
Eierschalen waar de zijkant opengemaakt is en leeggegeten.
Braakbal
foto volgt
Wat kun je doen:
Kleine kuikens goed afgeschermd houden in een ren (houdt er rekening mee dat sommige kraaiachtigen jonge dieren door de mazen van een ren/hok kunnen trekken als deze klein is)
Nestkast verplaatsen of aanpassen zodat eitjes niet van buitenaf te zien zijn.
Knalapparaat
Goed afgesloten ren
Zwarte kraai (Corvus corone) (bonte kraai- Corvus cornix)
foto volgt
Broeden in cultuurlandschappen in paren hoewel ze soms wel samenscholen.
Zijn waakzaam en schuw en doen goed dienst als havik alarm.
Voedsel:
Ook echte alleseters van insecten, bessen, zaden, ongewervelden, aas, afval etc. ze plunderen ook vogelnesten.
Prooiresten:
Braakballen afmetingen: Diameter tot 20 mm / lengte tot 45 mm / vorm: rond, ovaal. Inhoud: variërend van haren, botjes, pitjes, insecten, wormdelen, hout en plastic, vaak ook steentjes.
Braakbal
foto volgt
Roek (Corvus frugilegus)
foto volgt
Roeken leven in groepen in de buurt van boerderijen en dorpen waar ze gezamenlijk foerageren op de akkers, weiden en oevers. (verschil tussen roek en zwarte kraai> roeken hebben een kale snavelbasis waar zwarte/bonte kraaien de bevedering er deels overheen groeit. Kraaien foerageren en nestelen niet in groepen)
Voedsel:
Ook een alleseter, maar de hoofdmoot van het menu bestaat uit wormen en insecten.
Zijn over het algemeen niet zo brutaal als andere kraaiachtigen.
Ze stelen ook wel eieren uit nesten in bomen.
Raaf (Corvus corax)
foto volgt
De raaf is in Nederland een zeldzaamheid geworden vanwege onze opruimwoede, deels zijn ze afhankelijk van aas/kadavers zoals doodgereden wild, waar deze vroeger naar destructiebedrijven gebracht moesten worden, worden ze tegenwoordig naar voerplaatsen gebracht om als voedsel voor het over wild te dienen. Hierdoor neemt lokaal de populatie weer iets toe.
Duidelijk verschil met kraaien is de grootte, het geluid en de wigvormige staart (kraaien hebben een rechte staart)
Met zijn zware gekras is het onze grootste zangvogel!!
Broedt slechts in uitgestrekte bossen, en leven in paartjes.
Zijn zeer schuw en zullen niet zo snel bij bewoning gezien worden.
foto volgt
Let eens op de wigvormige staart!
Voedsel:
Alleseter, maar winters vooral aas.
Prooiresten:
Braakballen afmetingen: Diameter tot 25 mm / lengte tot 65 mm / vorm: zeer onregelmatig, inhoud meestal: zaden, pitten, haren en botjes en keverschilden.
Moet je zorgen maken over raven? Nee dus.
Aan de hand van kleine details kun je dus heel vaak determineren wie is wezen roven, dat dieren nooit sporen achterlaten is niet helemaal waar dus, als je maar weet waar je op moet letten.