Kinderen willen huisdieren, liefs een konijn of beter nog, een hond. En daar willen ze ook echt, “echt waar mam”, heel goed voor zorgen. Maar uit de kennis- en vriendenkring waargenomen weet ik gelukkig beter. Maar ik zelf ben ook wel gek op dieren, maar ben te druk voor een hond. Als er 4 dagen p/w niemand thuis is, is dat niet echt leuk voor een hond. Dus welke dieren hebben wat minder zorg en aandacht nodig; kippen! Het leek me wel wat, kippen. Op aanraden en na wat advies van een vriend, die zelf een paar krielkippen heeft, me wat verder in gaan lezen. Ja, kippen gaan het worden. Ook de kinderen waren tevreden. Geen konijn, geen hond maar kippen is ook leuk. Ook mijn man werd erbij betrokken. En de klussers die we zijn werd een plan gesmeed om zelf een hok te maken. Mijn man deed huiswerk naar het beste en praktische hok, ik deed huiswerk naar de kip.
Wonend in een hoekhuis, in een doorsnee wijk, werd het hok tegen de klimop-heg aan de zijde van het tussenpad gepositioneerd. Tot op de dag van vandaag is dat een goede beslissing geweest. Ik haal de begroeiing/klimop weg ter hoogte van de ren en het kippenhok. Zo kan men vanuit het tussenpaadje naar de kippen kijken. Wat een succes is dat zeg. We zijn in de wijk, gelukkig bij de meeste in positieve zin, een fenomeen. Het huis met de kippen. Tot waar mogen kleine kinderen fietsen of komen; “niet verder dan het huis met de kippen”. En door vele (groot)ouders met jonge kinderen wordt, bij het wandelingetje door de wijk, een bezoekje gebracht aan de kippen. Wanneer wij in de zithoek, achter in de tuin van een kopje koffie zitten te genieten en de kippen krijgen weer bezoek, horen we de kleinste de leukste verhalen afsteken tegen en over de kippen. Ook ik heb, door de heg, leuke kennismakingen met de ouders en andere passanten.
de eerste toom, voorjaar 2015
Het hok bouwen.
In de winter (december) van 2014 werd het hok gezamenlijk gebouwd, een leuk gezinsevenementje.
De toom was gezet.
Zaterdag 3 januari 2015 werd er, gevonden via Marktplaats, bij een hobbyfokker uit …. (weet ik niet, uit de buurt van Woerden geloof ik) 4 kippen, hennen natuurlijk, gehaald. “Tegen de leg aan” zo werd ons verteld. Een bont gezelschap werd er uitgezocht. Mijn 3 kinderen en een vriendje mochten allen, met een beetje sturing van mij (ik had ook zo mijn wensen én mijn huiswerk gedaan), een kip uitzoeken. Met een verhuisdoos vol kippen gingen we huiswaarts. “Hmmm ze stinken wel!” was het commentaar van de kinderen achterin de auto. Tja, in de auto ga je dat wel ruiken. Mijn enthousiasme werd, ondanks de stank, alleen maar groter. Kippen zijn leuk!
De kinderen mochten ‘hun eigen’ kip een naam geven. Dochterlief ging voor de zwarte Leghorn aan de naam Jackie, vernoemd naar de piraat Jack Sparrow. Mijn zoon koos voor de blonde Barnevelder de naam Pitbull (alsin de rapper/zanger). De jongste, fan van Tayler Swift noemde zijn bruine Barnevelder Tayler. En het vriendje kon zich wel vinden in mijn voorstel om de Marans een koeiennaam te geven; Berta. En de toom was gevormd. Wat opviel is dat Tayler erg tam was, erg aan mensen gewent. Liet zich aaien, kwam uit zichzelf naar je toe, liet zich makkelijk oppakken. Wel heel leuk zo’n tamme kip. Zij was ook al snel de leader of the pack.
De buren even not amused.
Voor de duidelijkheid, de buren waren gekend in ons plan kippen te gaan houden. Ze hadden geen bezwaar. Als snap ik ook dat je op voorhand nog geen bezwaar kan maken als je nog niet weet welke hinder je ervan zou kunnen hebben.
En toen, na krap een week, stonden de buren aan de deur. “We komen even met jullie praten”. Ze hadden last van de stank… Oeps. “Als we op het balkon staan (van de 2de verdieping, ruiken we de kippen”. Wie gaat er nu midden in de winter op het balkon staan…? Maar goed ik moest maar even over maatregelen nadenken. Gelukkig was de oplossing makkelijker dan gedacht. De eerste dagen strooiden we namelijk wat legkorrel in de ren, om lekker naar te scharrelen. Als dat een beetje vochtig wordt gaat het ruiken. Daar zijn we dus mee gestopt en daarmee stopte voor de buren gelukkig ook de stankoverlast. Phieuw… Ik had het wel lastig gevonden, als deze klacht uit de hand zou lopen en de kippen hadden weg gemoeten. Gelukkig is het, nu ruim 4 jaar later, nooit zover gekomen.
Wel heb ik onze tuin hermetisch kip-dicht gemaakt. Op een dag besloot Jackie namelijk dat het gras bij de buren groener was. En door het vlechtwerk (waarbij ik de inschatting had gemaakt dat er geen volwassen hen doorheen zou kunnen) waar de klimop door groeit, was ze naar de buren geslopen. En de tuin is het heiligdom van de buurvrouw, haar hobby, haar alles. En is dat heiligdom besloot Jackie haar klauwen te zetten en eens opzoek te gaan naar wormpjes en andere lekkere beestjes. O mijn God. Gelukkig waren de buren niet thuis, was Jackie zo weer terug op ons terrein en was de schade aan de tuin van de buurvrouw nihil. Snel naar de bouwmarkt voor een rol gaas om rondom onze tuin kip-dicht te maken!
Eerste ei.
Al op 8 januari was daar het eerste ei. Dat is snel. Het ei was van Tayler. Nou, dan is Tayler echt geen jonge hen. Wat ik, als leek destijds, nog niet had gezien. Van een kip in de winter, midden in de rui met een bleek kammetje, is de leeftijd niet makkelijk in te schatten. Maakt niet uit. Een prima ei-leggende, tamme hen. Prima kip.
Het kippen leven was mooi. Het hok was goed. De ren ruim genoeg. En iedere dag, thuis na werk, mogen ze vrij door de tuin scharrelen. Uren kon ik er naar kijken. “Mama kijkt weer kip-tv” zeiden mijn kinderen dan. Alles was peis en vree. Alle hennen legden netjes een eitje, de ene hen met wat meer regelmaat dan de andere. Pitbull werd wel een zorgen kipje. Bij aankomt bleek ze een veertje in haar oog te hebben. Dit ging natuurlijk ontsteken. Dus met alle mogelijke huis-tuin-keukenmiddeljes (zoutoplossingen etc) probeerde ik haar oog te redden. Wat gelukkig na veel pappen en nathouden lukte. Maar Pitbull wilde niet erg goeie eitje leggen. Als ze al kwamen, waren ze te klein en vaak zonder dooier. Daarna kwam er nog snot. Waarbij 1 neusgat volledig te zijn dicht geslipt. Ook daarbij een beetje zelf dokteren, ging best goed. Je wordt zo steeds handiger en durft ook meer zelf te doen.
Iedere hen legt een herkenbaar ei
Het eerste verlies.
April 2015. Wat is er toch met Berta aan de hand? De eieren kwamen soms wel, dan weer een poosje niet. Geen pijl op te trekken. Wel grote eieren. En toen kwam er een maand niets. Ze leek niet echt ziek, ik kon geen bijzondere aanwijzingen ontdekken. Wel was haar achterste dikker maar ze was altijd al een forse hen geweest. Mijn schoonmoeder, ook hobbykip-houder, dacht misschien aan waterkont. Ik kwam niet meer bij van het lachen. Wat zei je!? Waterkont. Maar ook daarbij kon ik niet de juiste symptomen zien bij Berta. Onder het mom zelf dokteren en het vermoeden van legnood besloot ik tot een inwendig onderzoek. Mijn man en kinderen kwamen nu op hun beurt niet meer bij toen ik achteraf vertelde waar in Berta aan had onderworpen. Maar wat ik wel voelde, met mijn in een rubber handschoentje gesloten hand, was een ei. Dus toch legnood. Onder protest van mijn man, hij is van boerenafkomst, ging ik met een kip van €17,- naar de dierenarts. Dit zou wel wat meer dan 17,- gaan kosten. En dat is voor een boerenzoon lastig te verkroppen. En toch ging ik naar de dierenarts. Die was super hulpvaardig. Heeft ook, mijn inziens, meer verstand van pluimvee dan de gemiddelde stads dierenarts. Hij en zijn vrouw (ook dierenarts) hebben een enthousiasme voor kippen. Een leuke afwisseling in de praktijk waar toch hoofdzakelijk de hond, cavia, konijn of kat de dag beheerst. Maar na een hele tour van proberen en doen schoot het ei in de buikholte en moest Berta helaas afgemaakt worden. Nu ik, 4 jaar later, meer ingelezen ben in van allerlei kipkwaaltjes denk ik toch dat de dierenarts het destijds niet helemaal goed aangepakt heeft. Maar goed, achteraf kijk je een koe in z’n kont of een ei uit d’r cloaca.
Een triest verlies, maar een werelds selfie met Berta ;-)
Een nieuwe Marans maar wel de laatste.
Gecharmeerd van het ras Marans als ik was besloot ik in Maart 2016 dat de toom weer naar 4 moest. Maar 1 hen introduceren in een bestaande toom van 3 wordt niet geadviseerd. En toch ga ik het doen. Een nieuwe Marans, vanaf nu genoemd Klara (ja, we blijven voor de Marans bij de koeiennamen), werd gehaald. Bij het kopen van deze kip, wederom bij deze fokker uit Woerden, zag ik al dat het niet zo’n hysterische schrikkip was. Een rustige hen en redelijk tam. En het bijplaatsen lukte! Ik met er bijzeggen dat dit wel met wat ‘coaching’ gepaard ging. ’s Avonds, terwijl de gevestigde 3 op stok zaten en allen ingespoten met (dat spul tegen luis, ik weet even niet hoe het heet) heb ik Klara bij geplaatst. Klara was al een stevige flinke hen en kon zich dus redelijk verdedigen. En dat moest ook wel. Van de gevestigde orde is het vaak de laagst in rang, in dit geval Pitbull de Barnevelder, die het felst uithaalt naar de nieuwkomer. En met dat coaching bedoel ik dat ik heel wat tijd in de eerste week na de introductie bij de ren heb doorgebracht om de uithalen naar de nieuwe Klara niet te fel te laten zijn. Na een week was iedereen haar plek weer duidelijk en was de rust eigenlijk zo goed als teruggekeerd.
Maar Klara is helaas niet heel lang bij ons geweest. En Klara was zo’n leuke hen. Als ik in de tuin bezig was kwam ze altijd bij me kijken wat ik aan het doen was, ze zocht je echt op voor een aai. Ze liet zich ook makkelijk oppakken om even geknuffeld te worden. Maar dit voorjaar (2019) begon ook bij haar de ei productie te haperen. Veel windeieren, als er dan weer eens een ei kwam waren ze vaak misvormd. En toen kwamen er helemaal geen eieren meer. Zou het dan weer legnood zijn, net als bij Berta destijds? Dus weer werd er een hen aan een inwendig onderzoek onderworpen. En geloof me, dat is een gek klusje om te doen hoor. Maar geen ei gevoeld. Wel werd ze dikker en dikker. Tot het op helelvaart dag onhoudbaar was en ik het niet meer aan kon zien. Ik geloof niet dat ze erg leed maar ze kon amper meer op haar poten staan en kon niet meer rondscharrelen. We hebben op Hemelvaartsdag afscheid van dr genomen. Vaarwel leuke kip Klara.
Voor mij voorlopig dus even geen Marans meer.
Klara, een gezellige kip
Vaarwel Klara
De toom dunt uit.
Vanaf het voorjaar 2016 tot het najaar van 2017 was de toom met 4 leuke hennen een rustig en tevreden tafereel. Hier en daar werd er weer eens wat gedokterd om het een of ander maar verder geen spannende dingen in deze 1,5 jaar.
Wel werd Tayer ziek. Eieren waren al maanden eerder gestopt en met hangende staart en vleugels hebben we besloten haar voor enig lijden te behoeden. De leader of the pack is niet meer.
Nu nog een toom van 3.
De blonde Barnevelder Pitbull bleef een prutsertje. Bij Pitbull was het al vanaf haar komst in 2015 klooien. Eieren van haar waren een zeldzaamheid. Het leek wel gewoon niet lekker op gang te komen. En in januari van 2018 hebben we ook haar vaarwel gezegd. Eigenlijk was ze de enige kip die we als gezonde kip hebben geruimd. Klinkt wat bruut. Maar nu was er weer plaats en konden we in het voorjaar voor nieuw bloed in de toom gaan zorgen. Ja Pitbull was ‘gezond’ maar ook niet helemaal. Een gezonde hen legt netjes eieren, zij deed dat zelden.
De afwijkende eieren van Pitbull (linker eitje)
Mei 2018, drie nieuwe kipjes
Nu Jackie en Klara de winter met hun tweeën prima waren doorgekomen was het tijd voor nieuwe hennen. We durfden de toom wel tot 5 uit te breiden. De ren en het nachthok zijn groot genoeg en bijna iedere dag mogen ze in de tuin vrij rondscharrelen. Nadat Tayler kwam te overlijden heeft Jackie de koppositie overgenomen zij was inmiddels de onbetwistbare baas. Klara was sinds 2016 de nieuwkomer en laagst in rang. Maar bij 2 kippen betekent dat toch dat je 2de in rang bent, zo kan je het ook zien. En dat liet Klara, na de komst van de 3 nieuwe hennen, merken ook. De lieve gezellige kip die we kenden veranderde in een gemene valse hen. Wat kunnen kippen krengen zijn zeg, bah.
Maar met mij aan de ren om in te grijpen was de hiërarchie in een week of 2 bepaald en was er een status quo. Silvy (zilverhals, waarbij ik geen enkele rasinfo kan vinden), Penelepy (Amrok) en Bets (Sussex) hadden hun plaats en draai gevonden. Een bont gezelschap.
En toen kwam de zomer vakantie en daaruit volgde het jaarlijkse uitstapje van onze kippen naar mijn schoonouders. Zij hadden inmiddels geen kippen meer maar nog wel een prachtig logeerhok. Ruim 2,5 weken ging het goed op het logeeradres totdat de sfeer in de laatste vakantiedagen omsloeg. Waarom zullen we nooit weten. Maar Klara, die al direct bij de introductie ‘de pik’ op Penelope had pikte haar tot er een wondje ontstond. En als ze eenmaal bloed ruiken worden het in een oogwenk koelbloedige moordenaars. In een dag, zo kreeg ik van mijn schoonmoeder het verslag, hadden ze (Klara en Jackie) Penelope tot op haar schedel kaal gepikt. Enigszins overstuur belde mijn schoonmoeder op de dag dat wij terug kwamen van vakantie of we zo snel mogelijk de kippen op wilde komen halen, want het ging niet goed. Zondag zijn we de kippen op gaan halen uit Twente en zagen dat het niet goed was met Penelope. D’r hele kop kapot gepikt, zo verschrikkelijk zielig. Maar ze leek zich redelijk goed te voelen. Apart van de boesdoeners kon ze rondscharrelen, at ze gewoon en deed haar ding. Dus meteen uit haar lijden verlossen werd een discussie omdat het leven het misschien nog waard was. Maandag er dan maar mee naar de dierenarts. Helaas viel daar de diagnose de volgende dag niet positief uit. Met alleen een huidtransplantatie en heel veel zorg en kosten kon ze mogelijk een kans hebben. Dat ging ons toch echt wat te ver, een huidtransplantatie en verschillende operaties voor een kip. Dus ook Penelope werd door de dierenarts ingeslapen. Zo jammer, zo’n leuke kip.
En toen was er bloedluis.
Met de komst van de 3 nieuwe hennen kwam ook de bloedluis. Wat een ellende zeg, niet leuk. Ook had ik het eigenlijk niet door tot net voordat de kippen uit logeren gingen voor de zomervakantie. Ingespoten tegen beestjes hoopte ik dat het beter zou gaan wanneer ze in hun logeeradres in een luisvrij hok zouden huizen. Bij terugkomst heb ik ons eigen hok, wat na 3 weken leegstand nog krioelde van de luis, van nok tot kelder hermetisch gereinigd, Water, stoom, chemisch, alles heb ik gebruikt. En enige weken was het ook onder controle. Maar nooit helemaal weg. In de maanden daarna heb ik kosten nog moeite gespaard om er vanaf te komen. Naar mijn idee had ik alles geprobeerd. Ik zal jullie de moeite besparen om het luis-traject volledig uit de doeken te doen. Maar wat een ellende. Nu, na bijna 10 maanden klooien, lijkt het weer een poosje onder controle. Wat hierbij erg geholpen heeft is het gebruik van de diatomeeënaarde. Ik durf nog geen groen licht te geven maar ik heb goede hoop dat het nu goed komt.
Kuikens!
Mei 2019, Bets onze Sussex is broeds. Dit is onze eerste goede kans op kuikens. De schoolvakantie is al achter de rug dus voorlopig zijn we niet op vakantie en kunnen het proces goed in de gaten houden. Ideale tijd voor onze eerste kuikens. Ik heb me goed ingelezen en mijn kinderen (pubers) vinden het een leuk vooruitzicht. Nu op zoek naar het nageslacht. Bij het ontbreken van een haan heb ik het ras voor het uitzoeken in de vorm van broedeieren op Marktplaats. De keuze is gevallen op de Welsumer en de dubbelgezoomde Barnevelder. 4 Broedeieren van de Welsumer worden in Ede opgehaald. 5 Barnervelder broedeieren die zelfde dag uit Ederveen. Helaas heb ik van beide rassen de ouders niet kunnen zien, het wordt dus een verrassing. De Welsumer is een prachtige kip, oer Hollands ras.
En dan 20 dagen later (maandag 20 mei) komen er 4 Welsumers en 4 Barnevelders uit hun ei. Direct is bij de Welsumers zichtbaar dat het 3 hanen zijn en 1 hen. Bij de Barnevelders is het moeilijker te zien. Van wat ik lees op dit forum en internet moet ik naar de kleur van de borst kijken. Als ik dit hanteer vermoed ik ook 3 hanen en 1 hen.
Nu 21 juni, de kuikens zijn een maand oud. En man, wat heb ik een tijd doorgebracht in de tuin. Kijkend en observerend naar die kuikens en kippen. Ik ben helaas niet zo’n trouwe schrijver, anders had ik er een dagboek van bijgehouden. En die zal voor de meeste oersaai zijn om te lezen. Maar ik vermaak me al een maandlang kostelijk met die kuikens.
Een aantal opvallende observaties:
• de Welsumers waren als eerste uit het ei.
• in de eerste dagen waren de Welsumers veel assertiever dan de Barnevelders
• bijna zeker ben ik er nu van dat het bij de Barnevelders 3 hanen en 1 hen is. Zij had al veel eerder (bij de 18de dag) dan de hanen veren op haar schouders. De hen zit, ook nu nog bij 4,5 week, beter in de veren dan de hanen. Ook met het verschil in kam zijn ze nu duidelijk te onderscheiden.
• Ze zijn dol op vliegen. Het lijkt wel verslavend. Kilometers lijken ze af te leggen rennend achter vliegen aan. Ruimt wel lekker op.
• De Welsumers hebben een veel eerder ontwikkeld verenpak dan de Barnevelders.
• Wat zijn ze heerlijk dom. Ze zijn erg leuk, kippen en kuikens, maar jeemig wat zijn ze af en toe dom.
• Wat is instinct een fantastisch iets. Er van uitgaande dat Bets met een broedmachine en dus zonder Kloek is grootgebracht, doe ze het voor een onervaren Kloek verschrikkelijk goed. Instinct, is geweldig bijzonder.
Het kan nog gekker! Via een webcame houden we het in de gaten.
Dag 1
Dag 2
Dag 4. De enige Barneveldse hen, net iets grijzer op d'r borst dan de hanen.
Dag 4. Haantje, witte borst
Dag 8. Alvast een beetje wennen aan elkaar
Dag 15
Dag 20.
Dag 28.
Kippen zijn leuk!
Groet Esther
maar oh oh wat hebben jullie in het begin veel pech gehad zeg!
